በዓለም ማንኛውም ታሪክ ፤ የግለሰቦች ሚና ትልቅ ሥፍራ አለው – መኮንን ሻውል ወልደጊዮርጊስ

እንጉርጉሮ ( ዘለስኛ )

ስማኝ ወዳጄ ምነው ?
ዛሬ በ21 ኛው ክ/ዘመን
የጥንቱን ሰው በመኮነን
የዛሬውን ትውልድ መክሰሱ.
ምን ይረባል መዋቀሱ ?
ሥማኝ ወዳጄ ምነው ?
ሰው የልብ ወደጁን ሲጠላ
እሳት ይሆናል የሚባላ
አለሁ፣አለሁ እያለው
ሥንቱ ጓዱን በለው ?
ስማኝ ወዳጄ ፣ ምነው ?
ዛሬ ጋኖች አልቀዋል
ምንቸቶች ጋን ሆነዋል
አያችሁ አይደል በጥበብ ልብስ
ድንቁርና አገር ሲያፈርስ ።
ስማኝ ወዳጄ ምነው ?!
በገንዘብ ገዝቶ ያንን ካባ
ወንበር ሲሰጠው በደባ
ይኸው ከላይ ተቀምጦ
መግዛት ጀመረ ደፍጥጦ ።
ስማኝ ወዳጄ ፣ ምነው ?
አንድ እብድ ሺ ጤነኛን
በመንጋ ሲነዳ አየን
ቀና ምክራችን ሰሚ ካጣ
ወይ ያኔ ነው የሚመጣ ።
ስማኝ ወዳጄ ፣ ምነው ?
የእውነት አንደበት ተዘግቶ
ኃቅ አውሪ ሰው ተፈንክቶ
ውሸታም ሰው ከበረታ
አገር በወሬ ነው የሚፈታ።
ሥማኝ ወዳጄ ምነው ?
በዝተዋል ጥላቻን ሰባኪዎች
በቋንቋ ጎሣ አጋጪዎች
በምለስ ጉልበት ብር ሊያፍሱ
እዩት ጥላቻን ሲያነግሱ ።
ስማኝ ወደጄ ፣ ምነው ?
በሬ አዋለጅ ሲበዛ
ይከተለናል ድንዘዛ
ተፈጥሮው ሳይሆን እርግዝና
ውለድ ይለዋል በሬውን ተኛና ።
( መጋቢት 2013 ዓ/ም መኮንን ሻውል ወልደጊዮርጊስ )

ግለሰቦች በአንድ አገር ታሪክ ውስጥ  ትልቅ ሥፍራ ና    ዘመን የማይሽረው  ሥም ሊኖራቸው የሚችለው  ፣ ለመላው ዜጋ ጥቅም እና ለአገራቸው ክብርና ልእልና መወገናቸውን የሚያሳይ ተጨባጭ ድርጊት ሲፈፅሙ ና ዘመን ተሻጋሪ ሥራዎችን ሰርተው ሲያልፉ ነው ።

…ንጉሥ ቀዳማዊ ሚኒልክ ፣ንጉሥ ላሊበላ ፣ ንጉሥ ፋሲል ፣ንጉሥ  ቴዎድሮስ ፣ ንጉሥ ዮሐንስ ፣ንጉሥ ዳግማዊ ሚኒልክ … ንጉሥ ኃይለ ሥላሴ ፣ ፕሬዘዳንት መንግሥቱ ፣ ጠ/ሚ መለሥ ፣ ሞተው እንኳን ታሪክ እና ትውልድ የማይረሳቸው ፣ በምድሪቱ ገፅ ላይ ና በየትውልዱ  አትመው በሄዱት መልካም ና ክፉ አሻራ የተነሳ ነው።

የአገር መሪዎች ለሚመሩት  ህዝብ  ያበረከቱትን መልካም ሥራ እና በተቃራኒው ደሞ የፈፀሙትን እኩይ ተግባር ታሪክ በየጊዜው መዝግቦ ያሥቀራል ። በግልፅ አሥቀምጠው የሄዱትም አሻራ ማንነታቸውን ይመሠክራል።መሪዎች ለሚመሩት ህዝብ  ፣ ምን እንደሰሩለት እና በተቃራኒው ህዝቡን እንደሽፋን በመጠቀምና በሥሙ በመነገድ ፣ ግፍ ሲፈፅሙበት እንዲኖሩ ፣ አገርን በዝብዘው እርሱን አደህይተው እነሱ እንደበለፀጉ  ታሪክ ሳያዳላ መዝግቦ ያቆያል ። ሰዎች ታሪክን ሲፅፉ ሊያዛቡ ይችላሉ ።እውነተኛ ታሪክ ግን በትውልድ ቅብቡሎሽ በሰው ልብ ውሥጥ ታትሞ ለዘላለም እንደሚኖር መዘንጋት የለብንም ።

የሩቁን ትተን የቅርቡን የመለሥ አገዛዝን ቱሩፋት  እና ከሞተ በኋላ  የቀጠለውን ውርስ ሥራውን (ሌጋሲውን )  ብናሥተውል ፣ የምናዝንበት ክፉ ሥራ ከመልካሙ ሥራው በእጅጉ ልቆ በእያንዳንዳችን ልቦና ውሥጥ ታትሞ እናገኘዋለን ።

መለሥ በኢትዮጵያዊው ጥቁር አባይ መጠቀም መብታችን እንደሆነ በተግባር ማሳየቱ ከመልካሙ ሥራው በዋነኝነት ቢጠቀስም ፣ አገርን በጎሣ ሸንሽኖ የህዝብ ለህዝብ ፍቅር እንዲሸረሸር በማድረግ ፣ አገር እንድትፈራርስ መንገድ መጥረጉ ፤ ” ቤንሻንጉል ላይ የጀመረው ታላቅ ግንባታ ፋይዳው ምንድነው ? ” ያሰኘ ነበር  ።ለዚህ ነው የመለሥ አገዛዝ ሲነሳ ዘረኝነቱ ና የጭካኔ ክፉ ድርጊቱ ደምቆ የሚታየን  ።

ከመለሥ ዜናዊ ሞት በኋላ ፣ በቀጠለው የውርስ አገዛዝም  ሲቀነቀን የነበረው ዋልታ ረገጥ  ብሔርተኝነት ነው። ይህ ጠርዝ ላይ የቆመ ፀረ ፍቅር የሆነ   ብሔርተኝነት  ምን ያህል የአንድነት እና የህብረት ጠላት  ፤ የግጭት ና የሰላም እጦት መንሥኤ ፤ እንዲሁም የደም ነጋዴዎች ማትረፍያ እንደነበረ ፣ ገጣሚ ና ደራሲ በዕውቀቱ ሥዩም ፣ ” ከአሜን ባሻገር ”  በተሰኘ መፅሐፉ በገፅ 11 ላይ  እንዲህ በማለት ይገልፀዋል ።

” በዘመናችን ብሔርተኝነት ማለት ፣ሳይደክሙ ፣ የሌሎችን የድካም ውጤት መቀማት መሆኑንን አውቃለሁ ። አንድ ሰው በግሉ ስኬት መቀዳጀት ሲያቅተው ፣ በጥረታቸው ብልጫ ያስመዘገቡ ግለሰቦችን ስኬት ወደ ብሔር ስኬት ለውጦ ባዶነቱን ለመሙላት ይሞክራል ። ሌላው ፤ እልም የለ ፈሪ ሆኖ ሳለ “የበላይ ዘር ” እያለ ይፎክራል ። ብብቱ ውሥጥ ገብተው ካልደገፉት በቀር አልጋ ላይ መውጣት የማይችለው ሰውየ ፣ አበበ ቢቂላ በተነሳ ቁጥር “አበበ ኬኛ “ብሎ ይኩራራል ። በላይ ና አበበ ያስመዘገቡት ድል ፣ በላብና በደም የተገኘ የግለሰብ ጥረት ውጤት ነው። ድል በዘር አይተላለፍም ። የአባቶች ታላቅነት በዘር ወደ ልጆች የሚተላለፍ ቢሆን ኖሮ ግሪኮች በዛሬይቱ የአውሮፓ እግር ሥር እንደ ጉድፍ ወድቀው ባልተገኙ ነበር ። ብሔርተኝነት የግለሰብ ጥረትን ሰርቆ የራስን ድክመት  ለመሙላት የሚደረግ መሰሪ እንቅስቃሴ ነው ።

ከውስጥ አዋቂ የሰማሁት አንድ ገጠመኝ ምሥክር ይሁነኝ ። የአንድ የብሔር ጎበዝ አለቃ የሆነ ሽማግሌ በኢትዮጵያ በአንዱ ክፍል ይኖራል ። ሀለት አርብቶ አደር ብሔሮች በግጦሽ ሳር ወይም በውሃ ምክንያት ይጣላሉ ። ይኼኔ ይኽ ሽማግሌ በዘመናዊ ላንድ ክሩዘር ወደ አዲስ አበባ ተጠርቶ ይመጣና ግጭቱን እንዲያቆም ትእዛዝ ይተላለፍለታል ። ለግጭት መቆጣጠሪያም ተብሎ ዳጎስ ያለ ብር በሰፊው ኪሱ ውስጥ ሻጥ ይደረግለታል ። ሽማግሌው ወደ ግጭቱ ቦታ ተመልሶ ከተቃራኒው ወገን የተሰለፉትን አቻ የጎሣ መሪዎች ይጠራና ከተመደበለት ጉርሻ ያካፍላቸዋል ። እነሱም በራሳቸው መንገድ የተቀሰቀሰውን ግጭት ያበርዱታል ።

የጎሣ መሪ ሽማግሌዎች ገንዘባቸው ሲያልቅ እንደገና ግጭቱን ይቀሰቅሱታል ። ጎበዛዝት ይዘነጣጠላሉ ። ጎጆዎች ይቃጠላሉ ። ያዲስ አበባው መንግሥት ባለሥልጣናት ሽማግሌውን እንደገና ጠርተው ይለማመጡታል ። የደም ገንዘብ የለመዱ ሰላምን አርቀው ይቀብሯታል ።… ”

በመለሥ ዜናዊ የአገዛዝ ዘመን እና ከሞተም በኋላ በቀጠለው ወራሴ መንግሥቱ በየክልሉ  የቀጠለው ፣ ይህ አሳፋሪ ድርጊት ነበር  ። ይህንን አሳፋሪ  ድርጊት እና ሌሎች የዴሞክራሲ ና የሰብአዊ መብት ጥሰቶችን በመቃወም፣ወጣቶች ታላቅ ትግል አድርገው ፣ በመሰዋትነታቸው የዘረኞችን ወንበር ከተቸከለበት እንዲነቀል አድርገዋል ።

እነዚህ የአገራችን ወጣቶች ፣ የተደራጀ  ፓርቲ ሥለሌላቸው …” ቤተኛ ባይተዋር ” (የመደመር መንገድ ገፅ 3 ) በመሆን በህቡ ሲታገሉ የነበሩት ፣  ለኢትዮጵያ ህዝብ ሙሉ ነፃነት በመወገን ፤  የመለሥ ዜናዊ ሌጋሲን በታላቅ ጥንቃቄ እንዲቀበር በማደረግ ፤ የመሪነት መንበሩ ላይ ” የለውጡ አመራር ሰጪ ነን አገርን ወደ ሁለተናዊ ብልፅግና እናሻግራታለን ። ” በማለት መቀመጣቸውን አንዘነጋም ። እንሆ  በመንበሩ ከተቀመጡ  ሦሥት ዓመት ሆናቸው ። ( የለውጥ ኃይሎቹ  መጋቢት 24/2010 ዓ/ም የመሪነት ሥልጣንን እንደያዙ ይታወቃል  ። )

የመለሥ ዜናዊን የውርሥ መንገድ አብዮታዊ ዴሞክራሲን ሲያሥቀጥሉ የነበሩት ( ኋላ ላይ ልማታዊ አብዮታዊ ዴሞክራሲያዊ መንግሥት ተብሎ ነበር ። )  ከአንድ ሰው ፈላጭ ቆራጭነት ተላቀናል ፣ ለውጥን ፈላጊ የውሥጥ አርበኞች ነበርን በማለት በአደባባይ ምለውና ተገዝተው ፣ ኢትዮጵያዊነትን ከፍ በማድረጋቸውና የፈጠራቸውን እግዛብሔርን በባዓለ ሲመታቸው ወቅት  በማክበራቸው ድፍን ኢትዮጵያ ልባዊ ድጋፉን የዛሬ ሦሥት ዓመት ገልፆላቸዋል ። ( ሙሉ ታሪኩን የመደመር መንገድ መፀሐፍን አንብበህ ተረዳ ።)

በነገራችን ላይ  በዓለ ሲመት የሚለው ቃል ፣የሥልጣን የመጀመሪያ ቀን ማለት ነው ። ከዚህ የዘለለ ትርጉም የለውም ። ያሥልጣን መጀመሪያ ቀንን በተመለከተ አሜሪካ በህግ የተደገፈ ቀን ካላቸው ተጠቃሽ አገሮች ቀዳሚ ናት ።

በዓለ ሲመት የሚለው ቃል ተግባራዊ የሆነው ፣   ለመጀመሪያ ጊዜ በሚያዚያ 30/1789 እኤአ ጆርጅ ዋሽንግተን ፕሬዝዳንት ሲሆኑ ነው።    ከሦሥተኛው የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ከቶማስ ጀፈርሰን ጀምሮም እሥከዛሬ በዋሽንግተን ዲሲ የበዓለ ሲመት ፕሮግራም ይከናወናል ።

በ1857 ለመጀመሪያ ጊዜ የፎቶ ካሜራ በሥራ ላይ በመዋሉ ፤   ፕሬዝዳንት ጀምስ ቤክን በባዓለ ሲመታቸወ ወቅት ፎቶ በመነሳት የመጀሪያው ፕሬዝዳንት ናቸው ።

ለመጀመሪያ ጊዜ በቴሌቪዥን ሥርጭት በጥቁርና ነጭ ፊልም  የታየው የ1949 (እአአ) የሃሪ ትሩማን በዓለ ሲመት ነው ።

የአሜሪካው ታላቅ የበዓለ ሲመት ክንዋኔ ከመጋቢት ሰባት ወደ ጥር 20  እኤአ  እንዲሆን የተወሰነው ፣ከፍራንክሊን ሩዝቬልት ፕሬዝዳትነት ጀምሮ ነው ።

በአሜሪካ በዓለ ሲመት ታሪክ መፅሐፍ ቅዱስ ይዞ መማል የተለመደ ነው ። ይሁን እንጂ ሦሥት ፕሬዝዳንቶች መፅሐፍ ቅዱሥ ላይ እጃቸውን ጭነው አልማሉም ።

በአሣፋሪ መልኩ በሚተኳቸው ፕሬዚዳንት የሥልጣን መረከቢያ የመጀመሪያ ቀን ያልተገኙ ተሰናባች ፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራፕ ብቻ ናቸው ።

ከዚህ እውነት አንፃር በአገራችን በህግ የተደነገገ ቁርጥ ያለ የሥልጣን ሽግግር ቀን የለም። ይህ ማለት ደግሞ በዓለ ሲመት የሚባል ህጋዊ ክንውን በኢትዮጵያ እንደሌለ  ያረጋግጥልናል ።

መንግሥቱም መለሥም በጉልበት ነው ሥልጣን ላይ የወጡት ። በህዝብ ፈቃድና በምርጫ አይደለም። ኃይለማርያምም በኢህአዴግ ይሁንታ ነው ጠ/ሚ የሆኑት ። ሥልጣናቸውን በህዝባዊው ንቅናቄ አሥገዳጅነት በመልቀቃቸው ፣ በሳቸው እግር የተተኩት አብይ አህመድም  በኢህዴግ ውሥጥ የተደረገውን የለውጥ ትግል ከጓዶቻቸው ጋር ሆነው በማሸነፋቸው ነው ፤ የአገር መሪነቱን  መንበር በኢህአዴግ ምክር ቤት ምርጫ የያዙት ።

በኢትዮጵያ ታሪክ በትከክለኛ ፣ ነፃ ፣ተአማኒ ፣ ዴሞክራሲያዊ ና ሰላማዊ ምርጫ ወደ መንበሩ ላይ የመጣ መሪ እና በህግ የበላይነት  የሚያምን ነፃ የሆነ ጠንካራ ተቋማትን  ያደራጀ መንግሥት አልነበረም።

ይህንን እውነት አሥመልክቶ ጠ/ሚ አብይ አህመድ  ፣በቅርብ ለህትመት ባበቁት የመደመር መንገድ መፀሐፋቸው በገፅ 357    ኢትዮጵያ የተዘፈቀችበትን ችግር ከግሪክ አፈታሪክ “ የዳናኢደስ የሽቁሩ እንሥራን እና የ50 ሴቶችን ፣ በሽቁር እንሥራ ውሥጥ ዘላለም ዓለማቸውን ውሃ በመገልበጥ እንዲሞሉ የተደረገበትን ትርክት “ በማሥቀደም ፣ በተቋማት ጥንካሬ የሚያምን   መንግሥት ለመገንባት ቆርጠው መነሳታቸውን  በገደምዳሜ አሳውቀውናል ። ነፍሥ ሄር ፕሮፊሰር መሥፍን ወልደማሪያም “እንዘጭ እንቦጭ ” በማለት ከገለፁት ፣ በህዝብ ሥም ከሚነግድ ሥርዓት ፣ ወደ ህዝብ አገልጋይ ሥርዓት  በብልሃት መሻገር እንደሚያሥፈልግ ገልፀዋል ።

“…ብልህነት ሰለጎደለን በየጊዜው እሷን ይሞላልናል ያልነውን ውኃ ከማመላለስ በዘለለ ቆም ብለን እንሥራችን ሥለምን አልሞላችም ብለን አልጠየቅንም ።የማትሞላበትን ሽንቁሯን ዐውቆ ሊደፍንላት የሞከረ የለም ። በ1960ዎቹ አብዮት አካሂደናል ፤ እንስራው ውኃ እንዳልተጨመረበት ጎዶሎ ነው ። የ1997 ምርጫ ደግሞ ይሞላዋል ያልነው ቀርቶ ያለውንም አንጠፍጥፎ  እንሥራውን ጭራሽ ባዶ አደረገው ።ኢትዮጵያን ለመገንባት ፣ ይህችን ለዘመናት የጎደለች እንሥራችንን ለመሙላት ብዙ ሙከራዎች ተደርገዋል ። ያደረግናቸው ሙከራዎችንሁሉ ግን እንደ አፈታሪኩ ሽንቁር እንሥራ መሙላት ሆኖብናል ።….

…ህጋዊነት ፣ ሞያተኝነትና ተቋማዊ አሰራር ሥር ይዘው በተቋቋሙባቸው አገሮች ፣የፓለቲካ መዋቅሩ  ፣ሥርዓቱ ፣ ደንቡ ፣ መዓረጉና የመሳሰሉት አሠራሮች ቋሚና እንደመሬት ዘላቂ ናቸው ። የባንዲራቸው ዕድሜ በመቶና በሺ ለሚቆጠር ዓመታት ሊዘልቅ ይችላል። የህዝብ መዝሙሩ አያሌ ትውልድ አገልግሎ ገና የልጅ ፣ ልጅ  ልጆች ሊዘምሩት ይችላሉ ። የከተሞች፣ የመንገዶች ፣ የትምህርት ቤቶች ፣ ሥምና ባለቤትነት በመካከለኛው ክ/ዘ የጀመረ ሊሆን ይችላል ። ባልታሰቡ አሥገዳጅ ሁኔታዎች ሳቢያ የሚለወጡ አንዳንድ ጉዳዮች ሊኖሩ ቢችሉም ፤ አብዛኛው ነገር  ትውልድን በቋሚነት እንዲያገለግል ሆኖ ነተዘጋጀ ነው ።…”

ከዚህ የጠ/ሚ እይታ ተነስተን ፣ መፀሐፋቸውን በጥሞና አንብበን ፣  በለውጡ መሪ ህሊና ውስጥ ያለውን የታላቅ አገር የመፍጠር ራእይ መመልከት እንችላለን ።

ይህንን ሥል ፣ እያንዳንዱ ሰው ፣ ያለውን የግል ምልከታ በማክበር ነው ። ከህሊና እና ከገንዘብ ጋር የተሰለፈ ሰው ከቶም እንደማይጣጣምም አውቃለሁ ። … ለዚህም ነው ፤ ቅኔያዊ ግጥሜን “እጉርጉሮ ” በማለት ለፅሑፊ መግቢያ ያደረኩት ።

ለማንኛውም ከላይ ያነሳኋቸውን ጭብጦች በማሥተዋልና በታሪክ ውሥጥ የግለሰቦች ሚና ከፍተኛ መሆኑንን በማሥተዋል ነው ፤  የኢትዮጵያ ህዝብ ለሚቀጥሉት አምሥት ዓመታት የመሪነት ዕድል ለጠ/ሚ አብይ አህመድ  ቢሰጣቸው መልካም ነው የምለው ።

የጠ/ሚ አብይ አህመድ ሃሳብ ከአድማሥ ባሻገር በመሆኑ ብዙ ምሁራኖችን እንደሚያወዛግብ ይገባኛል ። ቢሆንም ግን አገር በደቦ ሳይሆን የተለየ ችሎታ ፣ ክህሎት ና ተሰጥኦ ባላቸው ግለሰቦች ሥትመራ ምን ያህል ለውጥ እንደምታመጣ ከአውሮፓ  ና አሜሪካ መማር እንችላለን ።

የእሥታሊንን አገር ታላቅ የማድረግ ህልም የዛሬዎቹ ሶቬቶች አይረሱትም ። የጆርጅ ዋሽንግተንን የነፃነት ትግልና የአሜሪካ የመጀመሪያ ፕሬዝዳትነት አሜሪካዊያን ለዘላለም ያሥታውሱታል ። የሮማን ኢምፓየር ታላቅነትነ እና ጁሊየስ ሲዛርን ማን ይረሳል ። የግሪክ ጥበበኛ መሪዎችን እና ንጉሥ ላሊበላንም እዚህ ላይ መጥቀሱ መልካም ነው ። ደሞምም ህንድ እንደ መሀተመ ጋንዲ አይነት መሪ ፤ አፍሪካ ደግሞ  እንደ ማንዴላ አይነት ይቅር ባይ መሪ እንደነበራት አሥታውስ ።

ብልህ ለሆኑ ፣ አሥቀድመው ነገሮችን በጥልቀት ለሚፈትሹ መሪዎች እድል መሥጠት ፣ የበዙ መልካም ነገሮችን እንዲፈጠሩና በሥራ ላይ እንዲውሉ   እንደሚያደርጋቸው ይታመናል ። አገራችን የተፈራ የመከላከያ ኀይልና በመላው ኢትዮጵያ ህግን ማሥከበር የሚችል የፖሊሥ ኃይል ሊኖራት የሚችለው እንደ ጠ/ሚ አብይ አህመድ ያሉ መሪዎች ፣በኢትዮጵያ ህዝብ  በግልፅ በአደባባይ የተመሠከረ የመመራት ዕድል ሲሰጣቸው ነው ብዬ አምናለሁ