በእድገት ደረጃ ቁልቁል የሚያድገው ካሮት ነው። የአማራ ብሄርተኝነት ቁልቁል እንደ ካሮት ሳያድግ ወደ ላይና ወደ ፊት መገስገስ ከጀመረ ብዙ ጊዜ ሆነው ። ይሄን በማደግ በመመንደግ ያለ ብሄርተኝነት በአረጄ እና በአፈጀ አስተሳሰብ ወደ ኋላ የሚጎትት ካለ በቀቢፀ ተስፋ ልንጠራወዝ ብሎ አስቦ ካልሆነ ፍሬ ሊያመጣ አይችልም ። በጥራዝ ነጠቅ ትንታኔ የአማራ ብሄርተኝነት በፌስቡክ ላጲስ እንሰርዛለን ብለው የሚያስቡ ካሉ እርማቸውን እንድያወጡ ይመከራሉ ።
…
የፖለቲካ ሳይንቲስቶች ፣ ፈላስፋወች እና የታሪክ ተመራማሪዎች የ”ብሔር”ን አፈጣጠር በተመለከተ ሶስት ዋና ዋና አስተሳሰቦች ያስቀምጣሉ ።
ሶስቱም የብሄር አስተሳሰቦች ስለብሄር አመጣጥና አፈጣጠር የየራሳቸውን መልስ ይሰጣሉ ፡፡
1 ~ Primordial (ተፈጥሯዊ ) ~
ተፈጥሯዊ የሚባለው የብሄር አስተሳሰብ አፅንኦት ሰጥቶ እንደሚያስረዳው ብሄር የሰው ልጅ ከተፈጠረበት ወቅት ጀምሮ የኖረና ሰዎች እርስ በእርሳቸው ጠንካራ ግንኙነት በመፍጠር ጥቅማቸውን ያስጠብቁበት የነበረ ተፈጥሯዊ ሲወረድ ሲዋረድ የመጣ የጋራ መገለጫ ነው የሚል ነው፡
2~ constructed (በማህበራዊ ሂደቶች የተፈጠረ ።)
ሁለተኛው አስተሳሰብ ‹‹ብሄር›› የተፈጠረው በተለያዩ ምክንያቶች በጊዜ ሂደት በተለይም በማህበራዊ ግንኙነት የተፈጠረ እና ትርጉሙ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየቀየረ የመጣ ነው የሚል ነው።
3~ Instrumental Theory ( ልሂቃን ለስልጣን መሳሪያነት የፈጠሩት ) የሚሉ ናቸው ።
ሶስቱም የብሄር አመጣጥ ቲዮሪዮች የተለያየ ትንታኔ ቢሰጡም ብሄር የሚባለው ነገር ከሰው ልጅ ቋንቋ ፣ አገር ፣ ዘር ፣ ደም ፣ ባህል እና ስነልቡናዊ ማንነት ጋር እንደሚዛመዱ ይስማማሉ።
አሁን በዚህ የፌስቡክ ፅሁፍ እያንዳንዱን የብሄር አመጣጥ ለማስረዳት መሞከር አንባቢን ማሰልቸት እንደሆነ ስለሚገባኝ ከአማራ ብሄርተኝነት ጋር በማያያዝ ጥቂት ነገር ለማለት ፈልጌ ነው።
…
” ኢትዮጵያ ብሄርተኝነት እንጅ የአማራ ብሄርተኝነት የለም ”
…
ይሄ አስተሳሰብ አዲስና ከፍተኛ የሆነ የአስተሳሰብ መፋለስ የያዘና የአማራ ብሄርተኝነትን ጨፍልቆ እና ዳምጦ ለኢትዮጵያ የሚያስረክብ ነው ። ይሄን አስተሳሰብ ስንመለከተው “አማራ የሚባል ብሄር የለም ” ከሚለው ጋር ተቀራራቢ የሆነ ድምፀት ያለው አስተሳሰብ ነው ።
የራስን የብሄር ማንነት መምረጥ ፣ ማሳደግ እና መጎልበት መብት ነው ሆኖ እያለና ሚሊዮኖች በክብር ከፍ አድርገን የያዝነውን ማንነት ዝቅ አድርጎ ማየት ወይም ከነጭራሹ ‘የለም’ ብሎ መከራከር መሰሪነት ነው ።
…
የተለያዩ ምሁራኖች በብሄር ጉዳይ ላይ ከግማሽ ክፍለዘመን በላይ ፅፈውበትና ይሄው ምርምራቸው የተረጋገጠ እውነት በሆነበት ዘመን የግእዙን የብሄር ፍች ወስዶ “ብሄር ማለት አገር ማለት ብቻ ነው ” ብሎ መደምደምና ከዚህም ተነስቶ “የአማራ ብሄርተኝነት የሚባል የለም ” የሚል ድምዳሜ ላይ መድረስ ድፍረት ብቻ ሳይሆን አሳፋሪም ነው።
በመሰረቱ ማነንት ተደራራቢ፣ተለጣጭ መሆኑ እየታወቀና ሃገራዊ ብሄርተኝነት ( Civic nationalism) እና ዘውጋዊ ብሄርተኝነት (Ethnic nationalism) አንዱ ሌላውን ሳይተካውና ሳይጨፈልቀው አብረው መሄድ እንደሚችሉ እየታወቀ የአማራን ብሄርተኝነት ዳምጦና ጨፈላልቆ ሌላ ስም መስጠትና መካድ ሳይንሳዊ ያልሆነና ከቡና ላይ ወሬ የማይዘል እንቶ ፈንቶ ነው ።
…
በመጨረሻ አማራ በገዛ አገሩና በገዛ ምድሩ ላይ እየኖረ በየእለቱ የውርደት አተላ እየተጋተ መኖሩ በቃኝ በማለት እና ይሄን የመሰለ የማንነት ውርዴት ” አማራ ብሄርተኝነትን ” አርማዬ አድርጌ ተደራጅቼ እዋጋለሁ ብሎ ተነሳስቶ እያለና ውጤትም እያመጣ ባለበት ሁኔታ “አማራ ብሄርተኝነት የሚባል የለም ” የሚል ዘመኑን ያልዋጄ ወለፈንዴና ዋግ የመታው አስተሳሰብ ፋይዳ የለውም።
