ሰዋለ በለው – እ.ኤ.አ. ጥር 2 ቀን 2022 (January 2, 2022)
የትግራይ-ብሔርተኝነትን የአስተሳሰብ መስመር የማስቀጠያ ራዕይ፣
እንደ አጋጣሚ ሆኖ፣ ህወሓት እ.ኤ.አ. በ1975 በገጠር ደደቢት መንደር ውስጥ የተቃዋሚ ፍጥጫ ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ፣ በትግራይ ህዝብ አእምሮ ላይ የውሸት ንቃተ ህሊና ማስፈጸሚያ እቅዱ፣ መንገድ የሚጠርግ ዋና ዋና የስራ ሰነዶችና የህወሓት ግንባር ማኒፌስቶ አዘጋጀ። ህወሓት፣ የትግራይን ብሔርተኝነትና የአስተሳሰብ መስመር የማስቀጠል ራዕይ በማኒፌስቶው ላይ እንደገለጸው ከሆነ፡-(1) አሮጌውን ልማዳዊ፣ ሃይማኖታዊ፣ ማህበራ (ባህላዊ) ደንቦችን፣ እና ገደቦችን ሙሉ በሙሉ ማፍረስ፣ (2) የትግራይን መንግስት ስልጣን ማረጋገጥ እና ማሻሻያ ማደስ፣ (3) የትግራይን መንግስት ከኢኮኖሚ ችግሮች ነፃ ማድረግ እና እራስን መቻል፣ (4) የትግራይን የቀድሞ መሬቶች ሙሉ በሙሉ መልሶ መውሰድ እና ድንበሯን በማስፋፋት፣ ‘ታላቋን ትግራይ’ን እውን ማድረግ፣ (5) የትግራይን ህዝብ በሁሉም የንግድ ዘርፎች የበላይነቱን እውን ማድረግ እና ጥንካሬውን ማደስ። (6) የኢትዮጵያን የሀገር መከላከያ ሰራዊት በማፍረስ ሀገሪቱን በህወሀት ጦር ስር ወደሚቆጣጠሩት ክልላዊ መንግስታት ማዋቀር ስር እንደገና ማደራጀት። (7) ከዚህ ቀደም በትግራይ አፈር ላይ ለደረሰው ጉዳት ሁሉ ለማካካስ በዓይነትም ሆነ በጥሬ ገንዘብ እኩል እና ትክክለኛ የሆነ ካሳ ይገባናል።
ህወሓት ዓላማዎቹን ለማሳካት የወሰደው ርዕዮተዓለማዊ እርምጃዎች፣
ህወሓት መርዘኛ እና የተጋነነ ዓላማዎቹን ለማሳካት የወሰደው እርምጃዎች፡- (1) የእኛ ተልእኮ የተመሰረተው: የትግራይ ህዝብ የሁሉም የፖለቲካ ስልጣን ምንጭ መሆኑን በማመን ነው። (2) የትግራይ ማህበረሰብ ደም፣ ህልውና፣ እና ትግል የተመሰረተው፣ በትግራይ አፈር ላይ ነው። (3) የትግራይ ህዝብ ለህወሓት እና ለትግራይ መንግስት ያለው ታማኝነት ከማንኛውም መዋቅራዊ ታማኝነት ሁሉ በላይ ነው። ስለሆነም የትግራይ ህዝብ፣ እንደ አንድ የትግራይ ማህበረሰብ፣ በደም፣ በነፍስ እና፣ በአእምሮአዊ መንፈስ፣ እንደ አንድ አካል፣ እርስ በርስ የተገናኘ ህዝብ ነው። (4) ግባችንን በድል ለመቀዳጀት ህወሀት የትግራይን ህዝብ ማንኛውንም የህይወት ዘርፍ መተዳደሪያ ሙሉ በሙሉ መቆጣጠር አለበት። (5) የትግራይ ተወላጆች የማያቋርጥ ትግል እና፣ ያለምንም እንቅፋት ጣልቃ ገብነት ወደፊት መግፋት፣ መሆኑን ተቀብሎ በሙሉ ልብ መዘጋጀት አለበት። (6) ትግራይ በራሱ፣ ምንም እንኳን እንደ አናሳ ብሄረሰብ ቢቆጠርም፣ ለስኬት በሚያደርገው ጥረት የበላይ የሆነው የትግራይ ህዝብ፣ ህልውናውን ማስመለስ እና የራሱን የመኖሪያ ቦታ የማስጠበቅ፣ ፍፁም የሆነ የባለቤትነት መብት እና ስልጣን አለው። (7) ቆራጡ የትግራይ ተወላጅ እንደመሆናችን መጠን፣ ለመብታችን በምናደርገው ትግል ሁሉ፣ ምንጊዜም ጠንክረን መቀጠል እና ለመጨረሻው ህልውናችን ድል፣ የምንችለውን ያህል ጥረት እናደርጋለን። ተስፋ ማድረግም አለብን። (8) የትግራይ ተወላጅ ህዝብ እንደመሆናችን መጠን፣ ከዳር እስከዳር ባሉ በድንበራችን ዙሪያ ሁሉ፣ በጠላቶች ተከበናል።
- በህዝባችን ላይ ለሚደረገው ማንኛውም የዘር ማጥፋት ሙከራ፣ በምዕራባውያን ኃይላት ድጋፍ ላይ በመታመን፣ ማንኛውንም የዘር ማጥፋት ጥቃቶች በመቃወም እና በመከላከል ሕይወታችንን እናድናለን። (10) በስተመጨረሻም የትግራይ ክልል በራሷ ትግል ከፍ ብላ ተነስታ ባለፈው ባጠፋችን በኢትዮጵያ ጣረሞት አልጋ ላይ ትለማለች።
ገና ከጅምሩ የሕወሃት መሪዎች ደፋርና ወታደራዊ ስልት ነበራቸው። በዚያን ጊዜ፣ ታዋቂውን የኢሕአፓ ቡድን ጨምሮ፣ በትግራይ የሚገኙ በርካታ ተቀናቃኝ አማፂ ቡድኖችን አሳድደው ተዋግተው አወደሙ። በተለይም ህወሓት ከደርግ መንግስት ጋር ባደረገው የመጀመርያው የስልጣን ሽኩቻ ወቅት፣ በተመሳሳይ ጊዜ፣ የህወሓት አመራር የበላይ ስልጣኑን ማን እንደሚያዝ ለማረጋገጥ በየደረጃው የውስጥ ትግል ያደርግ ነበር። በመጨረሻም ህወሀት በተከታታይ ከውስጥ እና ከውጪ በተነሳ ተቃውሞም ሆነ፣ በተከታዮቹ መካከል በጠመንጃ ኃይል ስልጣን ለመያዝ መንገድ አግኝቷል። ከዚህ በመነሳት ህወሀት በዋነኛነት በገዛ የትግራይ ብሄረሰቡ ላይ ከጊዜ ወደ ጊዜ የተፈፀመውን ሁሉን አቀፍ ፍርሃት፣ ዛቻ፣ እልቂት እና ህዝባዊ ጭፍጨፋ፣ በኋላም በአዲስ አበባ ስልጣኑን በእጆቹ ላይ እንዳጠናከረ ከመላው የኢትዮጵያ ህዝብ ላይ ብዙ ያልተጠበቀ የተለያዩ ግፍ ፈጽሟል። እዚህ ላይ ሊጠቀስ የሚገባው ጉዳይ እ.ኤ.አ. በ1984 ዓ.ም የእርዳታ እህልን ኮንቮይ መዝረፍ ጉዳይ ነው። የሕወሃት ቡድን በድብቅ በየጥሻው እየተንከራተተ እያለ፣ በትግራይ ገጠር ማህበረሰቦች እና አጎራባች ክልሎች ከምንጩ ተጭኖ ለትግራይ ህዝብ የሚውል የእርዳታ ቁሳቁስ፣ በቀን ብርሀን በግልጽ ዘርፏል። በተለይ ወያኔ በላሊበላ የኢትዮጵያ ንግድ ባንክን ጨምሮ በጎረቤት ክልሎች ውስጥ በሚገኙ በርካታ ትናንሽ ከተሞች የሚገኙ በርካታ የንግድ ባንኮችን ዘርፏል።
የሕወሃት መሪዎች መጀመሪያ ላይ፣ በሕዝባዊ ንቃተ ህሊና ግንባታ ዝግጅታቸው ክፍለ ጊዜዎች ሁሉ፣ የራሳቸውን የማርክሲስት ዲማጎጂ ለማቃለል ጥንቃቄ ያደርጉ ነበር። ይህም የማርክሲስት ዲማጎጂ ለህወሓት የመጀመሪያ የድጋፍ መሰረት በሆኑት የትግራይ ወግ አጥባቂ እና ቀኖናዊ የኦርቶዶክስ እምነት ተከታይ በሆኑ የትግራይ ገጠር ህዝቦች ዘንድ ተቀባይነት የሌለው መሆኑን አስቀድመው ተረድተዋል። ይልቁንም “የደርግ መንግሥት በትግራይ ሕዝብ ላይ ያደረሰውን የዘር ማጥፋት አደጋ” ብለው የገለጹትን አጽንኦት ለመስጠት መረጡ። ይህ የፖለቲካ ፕሮፓጋንዳ ስትራቴጂ በጊዜው እጅግ ውጤታማ እና አስፈሪ የስልጣን መጠቀሚያ ዘዴያቸው በመሆኑ፣ የህወሓት አመራር ከትግራይ ህዝብ፣ በህወሓት ላይ ተቃውሞ መቀስቀስ እስካልቻለ ድረስ፣ አቅመ ቢስ የሆነውን የትግራይ ህዝብ ፍላጎት እና እምነት የሚነካ እና ያሻሻለ ጉልህ የሆነ የስልጣን ሽፋን ዘረጋ። ብሎም ዛሬም የትግራይ ህዝብ በህወሓት ላይ ተቃውሞ መቀስቀስ አይቻልም። ወያኔ የጠየቀው ሁሉ ጣት ሳያስነቅፍ ይፈጸማል፣ በቀላሉ ይከናወናል። ህወሓት የፖለቲካ ንቃተ ህሊናቸውን በፖለቲካዊ ርዕዮተ ዓለሞች በመሙላት፣ በትግራይ ውስጥ ባለው ከፍተኛ ኃይልን የመቆጣጠር ዘዴ ማመንጫ መዋቅር፣ የፖሊት ቢሮ ካድሬዎቹን እና አክቲቪስቶቹን ሙሉ በሙሉ እንዲቀበሉት አድርጓል።
ወጣቱን ትውልድ በውሸት ንቃተህሊና ማጠብ መቻል፣
እ.ኤ.አ. ከ1990 ጀምሮ በህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሓት) ሕገ መንግሥት አሰራር ሂደት መሰረት፣ የብሄር ፌደራሊዝም በሚል አሳሳች ስም በይፋ አፀድቋል። ህወሓት የመንግሥታዊ ስልጣን ቁጥጥሩ በፓርላማ ወይም በሕዝባዊ ተቃውሞ በተጠየቀ ቁጥር ፣ እጅግ አስከፊ በሆነው ተቋማዊ ጎሰኝነት አሰራሩ፣ ኢትዮጵያን እንደ አንድ ሉዓላዊ አሃዳዊ ሀገር እንዳትሆን፣ ይልቁንም እንድትበታተን ይዝትባቸው ነበር። ህወሀት ሆን ብሎ ያዘጋጀው ይህን የመሰለ የከፋፍለህ ግዛ ስልት ያልተገባ ህገ-መንግስት ኢትዮጵያውያን በሙሉ ስምምነት ላይ ደርስው እንዳይሰባሰቡ እርምጃ መውሰድ ለህወሓት አላማ በጣም አስፈላጊ ነበር። መጀመሪያ ላይ እ.ኤ.አ. በ1993 የታተመውን “የእርሱን የበላይነት ለማቋቋም ስትራተጂዎች እና ዘላቂነት እንዲኖረው የሚታደጉትን ስልቶች” የሚለውን የህወሀትን መጣጥፍ በማጠቃለል ዘላለማዊ ልዕልናውን ለማሳካት ህወሓት የተራዘሙ እና የማያቋርጥ ሙከራዎች አድርጓል። የህወሓት መዋቅር አንዱ ዓላማ በጎሳ የተጠመቁ ክልሎች መመስረት ብቻ ነበር፣ ያውም ሕዝብ በምንም ዓይነት አንድነት የማይፈጥርበት ሥውር የከፋፍለህ ግዛ ቀመር፣ ይልቁንስ እንደ ባንቱስታን እንደ ተለያዩ ዘረኛ ብሄረሰቦች ሆኖ መኖር፣ እንደ ግለሰብ ዜጋ እንኳን ኢትዮጵያዊ ነኝ ብሎ ራስን አለመጥራት፣ በዜግነቱ ኢትዮጵያዊ ሆኖ ሳይታወቅ የሚኖርባት የአፍሪካ ቀንድ ሀገር። ከእናት ብሔር ይልቅ ክልሎቿ ጎልተው የሚታዩና የሚንፀባረቁባት አገር።
ህወሓት በባህሪው የጁንታ ቡድን ቢሆንም፣ በጠንካራው ማርክሲስት-ሌኒኒዝም ተመስጦ፣ የትግራይ ብሄራዊ ማንነት ጥልቅ ስሜት፣ እና “ኢምበር ተጋዳላይ” በሚለው ድፍረት እና ድፍረት የተሞላበት መፈክር፣ራሱን ከሌሎቹ የበለጠ እኩል አድርጎ ቀረጸ። ከኦርዌል “ጎበዝ አዲስ አለም” መጽሐፍ ባተወሰደ አባባል፣ በዋናነት ለትግራይ ህዝብ እና በመጨረሻም ለቀሪው የኢትዮጵያ ህዝብ እንደዚህ የሚል አስተያየት ሰጥቷል፣ “ሁሉም ሰዎች እኩል ናቸው: ነገር ግን አንዳንድ ሰዎች ከሌሎች የበለጠ እኩል ናቸው:” በማለት አስረግጦ ተናግሯል። በተፈጥሮው የትግራይ ህዝብ እና በተለይም ወቅታዊው የትግራይ ወጣት ትውልድ፣ በህወሓት መርዘኛ የውሸት ንቃተ ህሊና መሠረተ ትምህርት መርዝ በመመታቱ ምክንያት፣ ከንግዲህ ወድያ በትግራይ አሮጌ እና ጥንታዊ ሆነው ለቆዩት የሀይማኖት እና ሌሎች ማህበረሰባዊ ግንኙነቶች መሪዎች ሁሉ፣ እንዳይታዘዙ በማድረግ፣ያለማቋረጥያ ንቃተ ህሊናቸውን በራሱ ባዘጋጀው ፖለቲካዊ ርዕዮተ ዓለሞች ጨምቆ ጭንቅላታቸውን ሞላባቸው። በዚህ ረገድ ወጣት ካድሬዎችን በማሰልጠን፣ ህወሓትን፣ ለትግራይ ክልል የመጨረሻ ነፃነት እንዲያጎናፀፍ፣ ወደ ፍፁም ነፃነት ሊመራቸው የሚችል ብቸኛ መሪያቸው አድርገው ተቀበሉ። ብሎም ይህ ፍጹም ታማኝነት ለህወሓት አክራሪ የፖለቲካ አመራር እንዲታዘዙ አድርጓቸዋል። ህወሓት ከዚያን ጊዜ ጀምሮ፣ ወጣቱን የውሸት ንቃተ ህሊና በማሳየት፣ ስለ ‘ታላቋ ትግራይ’ መፃህፍት ተውጣጥተው፣ አእምሮአቸውን ካጠቡ በኋላ፣ አብዛኛው የትግራይ ወጣት፣ የህወሓትና ፖሊሲ እና ድርጊቶች እንደሚጠቅማቸው ለማመን እርግጠኞች ነበሩ። ያመኑም ይመስላል። እንደውም፣ ባለፉት 30 አመታት ውስጥ ወያኔ የስልጣን የበላይነቱን ሲቆጣጠር የታዘብነው የሆነ ነገር ካለ፣ በተቃራኒው ነው። የህወሓት ካድሬዎች በቅርብ የሚከታተሉት፣ብሎም ልዩ ጥብቅ ቁጥጥር እና ስልጠናዎች የተሰጣቸው የትግራይ ወጣቶች፣ ህወሓት ትግራይን ነፃ ለማውጣትና፣ ለነሱ ልዩ ጥቅም የሚያስገኝ “የአምላክ ተምሳሌት ነው” ብለው በማመን፣ በህወሓት መርዘኛ የውሸት ንቃተ ህሊና መመሪያ ሕጎችን እና ሂደቶችን በማክበር ራሳቸውን በሥርዓት ሲያስተዳድሩ ኖረዋል። ልክ እንደዚሁ እናቶች በአሥራዎቹ የዕድሜ ክልል ውስጥ የሚገኙ ልጆቻቸው ህወሓት በሚፈልገው ሁሉ እንዲገዙ እና እንዲያገለግሉ የእናትነት ምርቃት እና ማበረታቻቸውን ሰጥተዋል።
በተቃራኒው እስከዛሬ፣ የህወሓትን ዋና አላማ ለማስጠበቅ፣ የትግራይ ወጣቶችም ሆነ የትግራይ ህዝብ፣ ለከፈሉት “የሰው ሞገዶችን” መስዋዕትነት ተገቢውን ካሳ ሳይሰጣቸው እና በትክክል ሳይከፈላቸው፣ እጅና እግር፣ ብሎም ህይወትን በማጣት፣ ብዙ ተከታታይ ማለቂያ የሌለው ግጭቶች እየገጠማቸው ነው። የትግራይ ወጣቶች የህወሓት እውነተኛ ጥቅም ስለተሰወረባቸው ዛሬም ሕይወታቸውን መስዋዕት በማድረግ ገዥውን የህወሓት ልሂቃን ይጠቅማሉ። የትግራይ ወጣቶች በትግራይ ሚዲያ፣ በትግራይ ክልል፣ በትምህርት ጣቢያዎች እና በክልሉ ውስጥ ባሉ ሌሎች ተቋማዊ ትርኢቶች ሲሰራጭ የነበረው ‘የህወሓት ገዢ የፖለቲካ ባህል’ ተገዥ ሆነው ቆይተዋል፣ አሁንም አሉ። ይህ ደግሞ የህወሓትን የበላይነት ቀጣይነት እንዲኖረው ለማድረግ ልዩ ደንቦችን፣ እሴቶችን እና መገለሎችን፣ በማስተዋወቅ የህወሓት የስልጣን የበላይነት ለትግራይ ህዝብ ይጠቅማል ተብሎ የሚታሰብበት አዲስ ባህል ሆኗል: ነውም። ለምሳሌ በዚህ ቅጽበት፣ የህወሓት የዲያስፖራ ቅርንጫፍ ካድሬዎች፣ በቅርቡ ከትግራይ የተውጣጡ ቤተሰቦችን፣ ከሌሎች የኢትዮጵያ ብሄረሰቦች ከሚመጡ ግለሰቦች፣ በተለይም ከአማራው ጋር፣ ከመቀላቀል ጋር በተገናኘ እንዳይጣመሩ፣ብሎም ከማንኛውም ማህበራዊ እንቅስቃሴ ራሳቸውን እንዲያገልሉ፣ በማድረግ ላይ ይገኛል።
በህወሓት ስም ውስጥ ምን የታመቀነገር አለ?
“ነፃ አውጭ:” የሚለው ቃል በቀጥተኛ ትርጉም እንዳለ ሲተረጎም፣ ነጻ ወይም ባዶ እጅ እንድትሆን የሚያስገድድህ ጠመንጃ የታጠቀ ወንበዴ፣ ዘራፊ፣ ወይም ወራሪ፣ ማለት ነው። ማለትም፣ አንድ፣ ንብረትህን በጠመንጃ ኃይል አስገድዶ የሚነጥቅ (የሚወስድብህ ወይም የሚነፍግህ) ሌባ፣ በግዳጅ ንብረትህን የሚወርስብህ ዘራፊ፣ ከማንምላይ የያዙትን ነጥቆ ባዶ እጅ እንድትሄድ የሚያስችልህ ኃይለኛ ወንበዴ ቡድን፣ የዘረፋ ስልቱ የታወቅበት ሌባ፣ ማለት ነው። እናም በዚህ መልኩ “ነጻ አውጭ ግንባር” የሚለው ቃል በቀጥታ ሲተረጎም “ግንባር በመፍጠር፣ የንፁሀን ዜጎችን ንብረት እና ህይወት በጠመንጃ ሃይል የሚወስድ: የታጠቀ ዘራፊ ሌባ፣ እና ለራሱ ንብረትና የፋይናንስ ሀብት የሚያከማች የታጠቀ የዘራፊ ጁንታ ቡድን” ማለት ነው። ይህ ሁሉ ሲሆን፣ የህወሀት ጁንታ ቡድን፣ “ነፃ አውጭ ግንባር” በሚል ሰበብ፣ ንፁሃን ዜጎችን በረሃብና በመግደል በድብቅ የህዝብ ንብረት እና የገንዘብ ሀብት ወስዶ በራሱ የራሱ ንብረቶች የማያድረግ እና ለራሱ ሀብት ማካበት ድብቅ አጀንዳውን ለማርካት በሚያደረገው ጥረት፣ ብልህ እና ብልሃተኛ የሆነ ዘራፊ የሽፍታ ቡድን ሆኖ ቆይቷል። የትግራይ ክልል ወያኔ የሚቆጣጠረው ገለልተኛ ክልል ስለሆነም፣
ህወሓት የእውነተኛ ‘ነፃነት’ ወይም ‘የነጻነት’ ምንነት ምን እንደሆነ እንኳን ሳይረዳው፣ “ነጻ አውጪ” ፣ ወይም እንዲሁ ነጻ ወይም ባዶ እጅ እንድትሆን በጠመንጃ የሚያስገድድህ ወንበዴ መሆኑን አጋልጧል። ይህ ቡድን እንደ ግለሰብ፣ የህወሓት-ጁንታ ሹማምንት ወይም በሹመት ላይ ያሉ አባላቱን ከዋና ዋና የርዕዮተ ዓለም አስተማሪዎች ከሆኑ ከነስብሃት ነጋ እና መለስ ዜናዊን ጨምሮ፣ ወደ የጋራ የሆነ የቡድን አመለካከቱ ወሰደን ስንመለከት፣ የህወሀት ቡድን ጭብጥ የአስተሳሰብ መስመር፣ ከጥላቻ፣ ምቀኝነት እና የጎሳ እና የጎጠኝነት ስሜት የአእምሮ እስራት እራሱን ማላቀቅ አልቻለም። ወያኔ ኢትዮጵያን የሚለየው፣ እንደ አንድ ሉዓላዊ ሀገር እና ህዝብ ሳይሆን፣ እጅግ በጥላቻ ተውጦ፣ አንድነቷን ለማፍረስ የቀጠለውን የተንኮለኛ እና የቅናት ጉዞውን ለማርካት ፈልጎ፣ ኢትዮጵያን በ”ደደቢት ውስጥ በተዘጋጀ ማኒፌስቶው” የመቶ አመት ታሪክ ብቻ ያላት ሀገር አድርጎ በማቅረብ፣ ሆን ብሎ፣ “ታላቋን ትግራይ” ራሷን የቻለች ሀገር አድርጎ ህወሓት ትግራይን ለመገንጠል ሲመኝ ነበር። አሁንም ቢሆን እንዲሁ።
ባለፉት 3 አስርት ዓመታት ውስጥ ብቻ ህወሓት በመንግስት ስልጣን ላይ በቆየባቸው ጊዜያት ሁሉ፣ መላው የኢትዮጵያ ህዝብ ከወያኔ ጋር ፊት ለፊት መጋፈጥ ነበረባቸው። የህወሓትን የፍርሃት ቀስቃሽ የሆኑ ዛቻዎችና፣ የተለያዩ ፈታኝ ማታለያ የሆኑ የተበታተኑ ምክንያቶችን ለመደገፍ ፈቃደኛ ያልነበሩ ግለሰቦች ደግሞ ወደ ሲኦል መሰል እስር ቤቶች ገብተው፣ በተደራጁ የወያኔ ሃይል የተዘረጉ ጥቃቶች ስፍር ቁጥር የሌላቸውን ርህራሄ የለሽ ግፍ መጋፈጥ ነበረባቸው። የህወሓት ጁንታ ቡድን በከባድ የወንጀል ደረጃ ራሱን የህዝብ ሰላም አስከባሪ ፖሊስ አካል ብሎ የሚጠራ ነበረ። ሆኖም ለራሱ ነፃነትን የማያውቅ፣ ግን ራሱን ነጻ አውጭ ነኝ ባይ ጠመንጃ ታጣቂ ወያኔ፣ በማንኛውም ጊዜ ከራሱ የአመራር ቦታ በህወሓት ከተሾሙት ባለስልጣናት እና የህወሓት መኮንኖችበስተቀር ፣ ለራሱ ለትግራይ ተወላጆች ምንም ፀፀት ሳይፀፀት፣ ለትግራይ ተወላጆች ርህራሄና እንክብካቤ ሳይደረግላቸው፣ በደንዳና እና በቀዝቃዛ ልብ፣ ለአካለ መጠን ገና ያልደረሱ ልጆችን፣ በጅምላ ወደ “የሰው ሞገዶች” መስዋዕትነት የሚልካቸው፣ ሁሉም ነገር ሲደረግ እና ሲጠናቀቅ፣ ወደፊት ሊሆኑ በሚችሉ ጊዜያት፣ ራስን-በራስ-በማጥፋት ለመሞት ዝግጁ የሆነ፣ የጁንታ ቡድን ነው። በዚህ እውነታ ምክንያት፣ ህወሀት በላዩ ላይ የተለጠፈበት “የሕዝብ ነፃ አውጪ ግንባር” የሚልስም የሚገባው ስም ሆኖ አያውቅም። አይመጥነውምም።
ለ1ኛ-ዙር ውክልና ጦርነት ተልዕኮ ህወሓትን ማሰልጠን እና ማዘጋጀት፣
ዓለም አቀፍ ግንኙነቶችን ከመጠበቅ ጋር በተያያዘ ፣ በመርህ ደረጃ፣ ለምዕራባዊው የኔቶ ስምምነት ጥምረት አገሮች፣ ቋሚ ጠላት የለም፣ ቋሚ ጓደኛም የለም፣ ምንጊዜም ያለው ቋሚ ፍላጎት ብቻ ነው። ልክ እንደተገለጸውም፣ ከውክልና ቅኝ ግዛት (ከኒዮኮሎኒያሊዝም) ተፅዕኖ ፈጣሪነት አንፃር ሲታይ፣ የዓለምን የኃይል የበላይነት ውድድር ለማሸነፍ እየተካሄደ ባለው ውድድር፣ በአሜሪካ እና በኔቶ-ፓክት አጋሮች DNA (ጀነቲካዊ ቁስ) ውስጥ፣ ማለቂያ የሌለው የታመቀ የራስን ፍላጎት እና ጥቅም መጠበቅ፣ መሆኑ ግልጽ ሆኗል። እናም፣ እ.ኤ.አ. በ1980ዎቹ አጋማሽ የህወሓት ሽፍታ ቡድን በትግራይ ገጠራማ አካባቢ ሲዘዋወር ፣ የህወሓት ከፍተኛ አመራር ክፍል ከአሜሪካና ከኔቶ-ፓክት አጋሮችጋ ቀርቦ ያላቸውን የጋራ ጥቅም በሚያስጠብቅ መልኩ ብቻ የተቀነባበረ ድብቅ ተልእኮ ለማከናወን የሚስጥር አሰራር ጥያቄዎች ቀረበለት። ይህ በእርግጥ፣ “ጀርባዬን እከክልኝ እና እኔ ደግሞ የአንተን አክካለሁ” በሚል የውክልና ጦርነት ሁኔታ በጋራ ጥቅም ለማግኘት የተደረሰ የጋራ ስምምነት ነበር። የጋራ ተልእኮውም ዋና ዓላማ፣ የህወሓት አመራር ክፍል የውክልና ጦርነት ስትራቴጂውን ተልእኮ በማሰማራት፣ ለምዕራቡ የውክልና ቅኝ ግዛት ፍላጎቶች እንዴት መስራት እና ምላሽ መስጠት እንዳለበት ነበር። ለምዕራቡ ዓለም፣ የህወሓት ሽፍታ ቡድን በዚያን ጊዜ የያዘው የማርክሲስት የፖለቲካ ርዕዮተ ዓለም አቋም፣ ከስምምነቱ ጋር ምንም ችግር አልነበረውም። የፖለቲካ አቋም ለውጥም አላመጣም። ምክንያቱም እንዲህ ዓይነቱን የጋራ ቋሚ ፍላጎት ብቻ ለማርካት የተደረገ፣ የጋራ ስምምነት የሚያጠናቅቅበት ወቅት ለሁለቱም ወገኖች ፍጹም ምቹ እና የድል ጊዜ ነበር።
በዚያን ጊዜ የደርግ መንግስት በኢትዮጵያ ዙሪያ ይፋለሙ በነበሩ ተቃዋሚ ቡድኖች ሙሉ በሙሉ የተወጠረበት ወቅት ስለነበር፣ ጊዜው እጅግ አስጨናቂው ምዕራፍ ነበር። ይህ ሁኔታም ለአሜሪካ እና ለኔቶ የቃል ኪዳን አጋሮች ከህወሓት እና እንዲሁም ከህወሓት አጋሮቹ ጋር ስምምነት ላይ እንዲደርሱ፣ ሩሲያን እንዲሁ ከኢትዮጵያ ለማስወገድ እና፣ በተመሳሳይ ጊዜ ደግሞ ህወሓት ከደርግ ሰራዊት ውስጥ ሰርጎ እና ዘልቆ እንዲገባ ፣ ብሎም ምዕራቡ ዓለም ለህወሓት ስውር ድጋፍ ለመስጠት ምቹ ሁኔታን ፈጠረ። የህወሓት ሽፍታ ቡድንም በተለያዩ የሰሜን ኢትዮጵያ አካባቢዎች ሁከትና ብጥብጥ በመፍጠር ወታደራዊ ጥቃቶችን መፍጠሩን በሰፊው እና በተዘረጋ መንገድ ቀጠለ።
በመጨረሻም እ.ኤ.አ. በግንቦት 1991 መጨረሻ ሳምንት ላይ፣ አሜሪካዊው ሄርማን ኮኸን፣ ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለማርያም በአስቸኳይ ሥልጣን እንዲለቁ አሳስበዋል። ብሎም በግላቸው አሜሪካዊው ሄርማን ኮኸን በኮሎኔል መንግስቱ ኃይለማርያም ላይ ጫና ያሳደሩት ወደ ዚምባብዌ እንዲሰደዱ በአንድ ጊዜ የጉዞ መንገዶችን አመቻችተውላቸው ስለነበር፣ ኮሎኔል መንግስቱ ወዲያውኑ ከኢትዮጵያ እንዲወጡ እና በናይሮቢ ኬንያ በኩል ወደ ሃራሬ ዚምባብዌ መድረሻ እንዲጓዙ ተደረገ። እንዲሁም ለህወሓት እና አጋሮቹ ደግሞ ሄርማን ኮኸን አዲስ አበባ እንዲገቡ በረከቱን እና የፖለቲካ ድጋፉን ሰጥተው፣ የስልጣን መረጣው ተልእኮ ሁኔታ በዚህ መንገድ በሚገባ ተከናውኗል። ተልዕኮውም ተሳክቶላቸዋል። የህወሓት ሽፍታ ቡድን እና ተባባሪዎቹም ስልጣኑን ተረከቡ። ይህ የሄርማን ኮኸን ጥሩ አረንጓዴ የይሁንታ ምልክት እና ማመቻቸት፣ ለህወሓት ጁንታ የኢትዮጵያን ታሪክ ለማጥፋት በሕገ-ወጥ መንገድ ህጋዊ ለማድረግ የጀመረውን አስከፊ እቅድ ተግባራዊ ለማድረግ ጥርት ያለ መንገድ ጠርጓል።
ህወሓት በእሱ ግዛት አስተዳደር ውስጥ እና በአገዛዙ ቁጥጥር የመጀመሪያ ምዕራፍ ላይ፣ የራሷን የኢትዮጵያን ታሪክ ከመንገር አኳያ፣ ታሪኳ ከመቶ አመት በፊት ብቻ የጀመረ ሀገር መሆኗን፣ በመናገር የውሸት መረጃዎችን አሰራጭቷል። እንደ ህወሓት አገላለፅ፣ ትክክለኛው “የኢትዮጵያ ዘመናዊ ታሪክ” እ.ኤ.አ. ከ1991 ዓ.ም ጀምሮ በህወሓት ፈር ለመክፈት የተወሰደው ውሳኔ እና ኢትዮጵያ ወደ ዘመናዊነት የገባችበት ሁኔታ የጀመረው ኋላቀር በሆነችው የገበሬ ሀገር ውስጥ ብዙ የኢኮኖሚ ዘመናዊነት ውጥኖች በመተግበር ነው። ሆኖም፣ እንደ እውነቱ ከሆነ፣ የህወሓት ጁንታ የራሱን ከፍተኛ የጥላቻ ድፍረት በኢትዮጵያ ሕዝብና በአገሪቷ ታሪክ ላይ ለማሳየት የደደቢትን ሕገ መንግሥት ረቂቅ ለብሔር ከፋፋይ ራዕዮቹ፣ ተልእኮዎቹና ተግባራቶቹ ተጠቅሞበታል። ኢትዮጵያ ህወሀት እንዳለው አስደናቂ እድገት እያስመዘገበች አልነበረም። ህወሀት በንቀት ተሞልቶ፣ ያለፈውን የደርግ አስተዳደር ደካማ ግንኙነት አላግባብ በመጠቀም እና በማስገደድ ጭምር፣ የትግራይ ክልል አዋሳኝ ቦታዎችን በጉልበት በመውረስ፣ ወይም በመንጠቅ፣ በጣም ሰፊ ክፍት መሬቶችን ወደ ክልሉ የከበበውን አዲስ የትግራይ ክልል ካርታ ቀርጿል። የአፋር፣ የአማራ እና የጉሙዝ ክልል መሬቶችን ለራሱ ክልል ወስዷል። ከዚህ በተጨማሪ ህወሀት ህዝብ ስለ ብሄረሰቡ ያለውን አመለካከት ለመቀስቀስ ሲል የሀሰት ማስታወቂያውን በግትርነት በማሰራጨት እራሱን ያነሳሳ ጦርነት ከፍቷል። ኢትዮጲያን በህጋዊ ስሟ ከመጥራት ይልቅ ባብዛኛው ወያኔ ኢትዮጵያን ባጭሩ “ሀገሩ” ፣ “ሀገሪቱ” ፣ ወይም “የአፍሪካ ቀንድ” ብሎ ሊሰየም ይመርጥ ነበር። ከዚህም በተጨማሪ፣ በራሱ አዋጅ የአፄ ምኒልክን የአድዋ ጦርነት ድል አልተቀበለም። እና በእሳት ላይ ነዳጅ ለመጨመር, ፈልጎ፣ ምልክቶችን፣ ስሞችን እና ምስሎችን፣ በተለያዩ የአገሪቱ ክፍሎች፣ ላይ ላዩን እንደምናያቸው ምልክቶች ብቻ ሳይሆኑ፣ ለሌላ መልእክት ተሠርተዋል። ይሄ ማለት፣ የሕወሃት ካድሬዎችና አክቲቪስቶች በስልጣን ላይ በነበሩበት ጊዜ ሁሉ፣ ሲረጩት የቆዩትን ታሪኮች የሚያንፀባርቁ እና፣ እነዚያ ታሪኮች በህብረተሰቡ አእምሮ ውስጥ ለሚፈጥሩት ምስል ምላሽ የሚሰጡትን ትርክቶች የሚቀርጹ፣ እነዚያ ትርክቶች የህዝብ ፖሊሲን የሚቀርጹ፣ ብሎም የህዝብ ፖሊሲ የሰዎችን ህይወት ቁሳዊ ሁኔታ የሚቀርጹ ናቸው ። እንዲሁም የህወሓትን የኢትዮጵያን ከፋፋይ ተልእኮ እና ታሪኳን የሚያንፀባርቁ ታሪኮች ናቸው።
ለዚህም ህወሓት የተመረጡ ወጣት ካድሬዎችን በልዩ ልዩ የፖለቲካ ትምህርት ቤቶች አሰልጥኖ፣ የህወሓት ንቁ ተመልካቾች እንዲሆኑ እና “ከ1 ለ 5” ስውር የክትትል ስራውን እንዲፈፅሙ ተመድው፣ ማንንም ግለሰብ እንዲመለከቱ ፣ እንዲዘግቡ እና የሚያስፈልግ ከሆነም እንዲያጠፉ አነሳሳ ። በመሰረቱ ህወሀት ርዕዮተ አለም ስርአቱን ያስከበረው፣ ወጣት ካድሬዎች ታዛዥነታቸውን ተስማምው እና፣ የህዝብ ለህወሓት ታዛዥነቱን እንዲቀበል እና እንዲደግፍ በማድረግ ረገድ ነው። እስካሁን ድረስ፣ ከትግራይ ወጣቶች ሆን ተብሎ የተደበቀ ማህበራዊ ግንኙነት ቢኖር፣ ወጣቱ ለህወሓት ልሂቃን መገዛቱን እና መጠቀሚያ መሆኑውን ነው። በመሆኑም በአጠቃላይ፣ የወጣቱ ቡድን እና፣ በአጠቃላይ ንቁ ካድሬዎች፣ ያለ ምንም ጥቅም በሎሌነት ቦታ እንዲቆዩ ተደርጓል።በመቀጠል በህወሓት አታላይ ግንዛቤ ተጎድቷል። ከዚህ በተጨማሪ፣ በህወሓት የበላይነት ቀንበር እየተመሩ፣ በርካታ ኢትዮጵያውያን በህወሓት አዲስ እብደት ምክንያት የተለያዩ ግፍ፣ ጥቃቶችና እንግልት ደረሶባቸዋል። ይህም ሀገሪቱን በተንኮል እና ሆን ተብሎ በጠመንጃ ህዝባዊ አመጽ እና ግጭቶችን ለመቀስቀስ ስልታዊ ጥቃት ነበር። ተስፋ አስቆራጭ የፖለቲካ የአመጽ ስልትአካታችም ነበር። ብሄራዊ ኢኮኖሚን መበከልን በተመለከተ ከየትኛውም ደረጃ የተውጣጡ የህወሓት ጁንታ አባላት በመቆጣጠር፣ በማካበት እና ሃብት በማካፈል የንግድ መገበያያ መንገዶችን በብቸኝነት የሚቆጣጠሩ የራሳቸውን ስውር የግል የግብይት መረቦች በመፍጠር ህወሓት ቀድሞውንም የራሱን የንግድ መስመሮች በክልላዊ እና በአለም አቀፍ ደረጃ ዘርግቶ ነበር። የሕወሃትን የኢኮኖሚ የበላይነት በተመለከተ፣ የሞተው ጠ/ሚ መለስ ዜናዊ፣ በአንድ ወቅት በፓርላማ ውስጥ እንዲህ ብለው ነበር፡- አንዳንድ ተንኮለኛ የሙስና ድርጊቶችን ሲፈጽሙ፣ እጅ ከፍንጅ እስካልተያዝክ ድረስ፣ የምታደርገው ብልህ ድርጊት ነው። ስለዚህም ይሁን ያስብላል። ምክንያቱም ገንዘብን ብቻውን ለማፍሰስ የሚመኝ፣ የመንጠቅ ዒላማውን ለማሳካት ብልህ እና በደመ ነፍስ ያለውን ችሎታ የማዘዝ ጥበብ ያለውነው። ይህ ከጠ/ሚ መለስ ዜናዊ የተላከው መሪ መልእክት ብዙዎቹን የህወሓት ሹማምንቶች በሙስና እየዋኙ እንዲቀጥሉ አበረታቷቸው ነበር። የኢትዮጵያን ብሄራዊ ኢኮኖሚ በማተራመስም ሚሊየነር ሆነዋል። በህብረት የህወሓት ጁንታ የ27 ዋና ዋና አስመጪና ላኪ ድርጅቶችን የባለቤትነት መብቱን አስመስሎ በሥርቻው ውስጥ በቀጥታ ለህወሓት ቡድን የራሱ ንብረት ሆኖ ተካቷል። ይህ የወያኔ አመራር የፈፀመው አረመኔያዊ ተግባር፡-“የእብደት ትርጉም ያንኑ ነገር ደጋግሞ እየሰራ ሳለ፣ የተለያዩ ውጤቶችን መጠበቅ ነው፣” ሲል አልበርት አንስታይን የተናገረውን ጥቅስ ጠቅለል አድርጎ መግለፅ በቂ ነው።
የኢትዮጵያ ህዝብ አመጽና ውጤቶቹ፣
እ.ኤ.አ. በ2003 ዓ.ም ከህወሓት ጠንካራ መሪዎች አንዱ በሆነው በጠ/ሚ መለስ ዜናዊ በድንገተኛ ሞት ምክንያት፣ እና በእጁ የመረጠው (ነገር ግን በህወሓት የተዳከመው ተተኪ) ፣ አቶ ሀለማርያም ደሳለኝ በመላ ኢትዮጵያ እየጨመረ የመጣውን ህዝባዊ ውጥረት ለመቋቋምአልቻለም ነበር። በተለይም በሁለቱ ትልልቅ ብሄረሰቦች (የኦሮሞ እና የአማራ – (ኦሮማራ) መካከል ያለው ቅሬታ፣ እ.ኤ.አ. በ1994ቱ ህገ መንግስት ላይ ያለው ስስ ድርድር አስጊ ሲሆን፣ የኦሮማራ ማህበረሰቦች የህግ አውጭ አካላት በመጨረሻ ተባብረው ከገዥው ጥምረት ውስጥ ወያኔን በማሸነፍ እ.ኤ.አ. በ2018 አብይ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆኖ ተሾመ። አብይም በፍጥነት በጣም አስፈላጊ እና ቁልፍ ማሻሻያዎችን ወዲያውኑ አድርጓል። የህወሓት ከፍተኛ ባለስልጣናት ከዋና ዋና የደህንነት ቦታዎች ተባረሩ፣ጄኔራሎች በሙስና ወንጀል ተጠርጥረው ታስረዋል፣የታጣቂውን የትግራይ ብሄር የበላይነት ለመቃወም ለውጡ ይፋ ሆነ። የፖለቲካ እስረኞች ከህወሀት ድብቅ እስር ቤቶች ተፈቱ፣በዲያስፖራ የሚኖሩ ተቃዋሚዎች ወደ ሃገር ቤት መጡ፣ብዙ የመንግስት ድርጅቶች ወደ ግል እንዲዘዋወሩ ተደርገዋል፣በመገናኛ ብዙሀን ላይ የተጣለው እገዳ ተቀርፏል።
ከዚሁ ጋር፣ አብይ ከኤርትራ ጋር ያደረገው የሰላም ስምምነት፣ የኖቤል የሰላም ሽልማት ስላጎናፀፈው፣ ይህ ክስተት ወያኔን ከፖለቲካው መድረክ ላይ አገለለው። ያኔ ወያኔ ከንጹሕ ቅናት እና ተንኮለኛ ድርጊቶች፣ ብሎም ከመራራው “ብቸኛ መሪ ነኝ “ስሜቱ በመነሳት ህወሀት በዐብይ ላይ የማጥላላት ዘመቻውን የከፈተው በትግራይ ውስጥ በጣም የሚፈለጉትን ባለስልጣናት በመደበቅ፣ በርካታ የተለያዩ ማኅበራዊ ውዝግቦችን እና ግጭቶችን በመቀስቀስ፣ ወይም አዲሱን የአብይን “የብልጽግና” ፖለቲካ ፓርቲ ለመቀላቀል ፈቃደኛ ባለመሆን ነበር። ከነዚህ ክስተቶች በተጨማሪ፣ በ2020 የኮቪድ ቫይረስ ወረርሽኝ ክስተት ምክንያት፣ በአገር አቀፍ ደረጃ ምርጫው ቢራዘምም፣ የህወሓት መሪዎች በትግራይ ያለውን የአካባቢ ምርጫ በራሳቸው ፈቃድ አድርገዋል።
በህወሓት አመራር በኩል ያለው ምሬትና ንዴት እንዳለ ሆኖ አብይ በእሱ በኩል የኢትዮጵያን የፖለቲካ ምህዳሮች በማስፋፋት ሰፊ ማሻሻያ ማድረጉን ቀጠለ፣ በዚህ ብቻ ሳይወሰን፣ በመጥፎ ተፈፃሚነት ያለውን የህግ አውጭ መመሪያ ከማንኛውም የሰብአዊ መብት መዛግብት ጋር የሚጋጭ መሆኑን በመግለጽ። የከሰሩ የህወሓት የተግዳሮቶች ሞገዶች ቢኖሩትም፣ የአብይ ካቢኔ ድንጋዩን ሁሉ በማዞር፣ በህወሓት ቁመናና ምቀኝነት ለሚፈጠሩ ችግሮች ሁሉ ወዲያውኑ አንዳንድ ሰላማዊ መፍትሄዎችን ለማግኘት ከፍተኛ ጥረት አድርጓል።
የአሜሪካ እና አጋሮቹ ለ2ኛ-ዙር በኢትዮጵያ ላይ የውክልና ጦርነት ሙከራ፣
እ.ኤ.አ. በህዳር 4 ቀን 2020 በሰሜን ትግራይ ሰፍሮ በሚገኘው የፌደራል መከላከያ ሰራዊት ላይ በፍጹም ያልተጠረጠረ የህወሓት ክህደት በገሃድ እየታየ በመምጣቱ በአብይ እና በካቢኔው የተሞከሩት ሰላማዊ መፍትሄዎች በሙሉ፣ ሙሉ በሙሉ ተዘጉ። ይህ የህወሓት ዘግናኝ ጥቃት፣ በአብይ እና በካቢኔው የተገነዘበውን የህግ ማስከበር ተግባር የቀሰቀሰ ሲሆን፣ የሀገሪቱን ብሄራዊ ሉዓላዊነትና ግዛታዊ አንድነት ለማስጠበቅ የተሰጠውን የሞራል እና የፖለቲካ ስልጣን ለመተርጎም የሚያስችል ትክክለኛ እርምጃ ነው። ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ ለሰላም ሁለተኛ እድል ለመስጠት ብቻ የአንድ ወገን ሰብአዊ የተኩስ አቁም አዋጅን በማፅደቅ ጥረት አድርጓል። ሆኖም፣ “ኢትዮጵያን ለማፍረስ ወደ ገሃነም መግባት ቢኖርብንም በምንም መንገድ ያንን እናደርጋለን” ፣ በሚል የበቀል ስሜት የህወሓት ውሳኔ፣ታጋዮቹ ፣ እ.ኤ.አ. ከህዳር 4 ቀን 2020 ጀምሮ፣ ከአንድ አመት በላይ፣ በአፋር እና የአማራ ክልሎች ብቻ፣ በመቶዎች በሚቆጠሩ ንፁሀን የገጠር እና የከተማ መኖሪያዎች፣ ነዋሪዎች እና፣ በርካታ የህዝብ መሠረተ ልማት ንብረቶችን ማጥቃት፣ ንፁሀንን መግደል፣ እና የግል እና የህዝብ ንብረት መዝረፋቸውን ቀጥለዋል። በሁሉም የአፋር እና የአማራ ክልሎች እንዲሁም በሰሜናዊ አካባቢዎች ወያኔ በፈጸመው ጥቃትና ግፍ ሁሉ የህወሓት ቃል አቀባይ አቶ ጌታቸው ረዳ እንደመሰከረው ክስተቱ የተደገፈው በአሜሪካዊው የባይደን አስተዳደር መሆኑን በግልጽ አረጋግጠዋል። የህወሓት አመራር ኢትዮጵያን ለማፍረስ እና በቁጭት የህዝብን ኑሮ ለማፍረስ ማንኛውንም እርምጃ እንደሚወስድም ተናግሯል። ህወሀት እንዳስፈራራው ሁሉ፣ ቤትና ማህበረሰቦችን በማፍረስ፣ የህዝብ ህንፃዎችን በማፍረስ እና መሰረተ ልማቶችን በማፍረስ፣ሴቶችንና ወጣት ልጃገረዶችን በመድፈር፣የእርሻ እንስሳትን በመግደል እና የእርሻ ሰብሎችን በማውደም፣ ከፍተኛ ወንጀል ፈጽሟል።
ይህ በንዲህ እንዳለ፣ በበኩሉ በምዕራባውያን ሀገራት ዋና ከተማዎች፣ ምቹ የወንበር ተዋጊዎች የሆኑ ፣ ጥቂት ትምክህተኛ ታጋዮች፣ የፓርቲ-ፖለቲከኞች እና፣ የሚዲያ አፈ ቀላጤዎች በቡድን፣ እየተቧደኑ እና ስነ ልቦናዊ ተስፋ አስቆራጭ የተሳሳቱ መረጃዎችን በመስጠታቸው፣ የህወሓትን ቀስቃሽ ፖለቲካ ህጋዊ ለማድረግ የተደረገው፣ አንድ-ጎን እና ሆን ተብሎ የመረጃ ማፈን እርምጃዎች፣ ብሎም በጠ/ሚ አብይ አህመድ አስተዳደር ላይ የሚደረጉ ወታደራዊ እንቅስቃሴዎች ሁሉ፣ የ2ኛ-ዙር የውክልና ጦርነት ሙከራ አካል እና ውጤት ነው። በነገራችን ላይ፣ በሰሜናዊ የኢትዮጵያ ክልሎች በህወሓት የጦርነት ቅስቀሳ በመበረታታቱ፣ የአሜሪካዊው የባይደን አስተዳደር ከህወሓት የአሸባሪዎች ጁንታ ድርጊት በስተጀርባ በመቆም የጠ/ሚ አብይ ካቢኔን ስም ማጥፋት ቀጠለ። በኢትዮጵያ እና በኤርትራ ላይ በተከታታይ አውዳሚ ሊሆን የሚችል የኢኮኖሚ ማዕቀብ ጥሏል። ከዚህም በተጨማሪ፣ የአሜሪካ ዜጎች ወደ ኢትዮጵያ እንዳይጓዙ ሊያስፈራራቸው ሞከሮ ነበር፣በዚህም ድርጊቶቹ የተደበቀ የኢኮኖሚ ማዕቀብ በሁለቱም ሀገራት የቱሪስት ኢንዱስትሪ ላይ ተጽዕኖ አሳድሯል።
የአሜሪካዊው የባይደን አስተዳደርን መጥፎ ጩኸት ተከትሎም፣ የእንግሊዝ፣ የጀርመን እና የፈረንሳይን መንግስታት ጨምሮ፣ የኔቶ ህብረት ስምምነት አባላት አገሮች፣ ከአሜሪካዊው የባይደን አስተዳደር ጀርባ በአንድ ወግነው፣ በኢትዮጵያ እና በኤርትራ ላይ እብሪተኛ እርምጃዎች ለመውሰድ ተሰልፈዋል ፣ እንዲሁም በቅርብ ጊዜ ውስጥ ማዕቀብ ጥለዋል። ይህ ጠ/ሚ በአብይ አስተዳደር እና በህወሓት ጁንታ መካከል በተፈጠረ ግጭት፣ በሰበብ አስባቡ፣ በአሜሪካና በኔቶ-ፓክት አባል አገሮችበኩል፣ በኢትዮጵያ የውስጥ ጉዳይ ላይ የሚፈጽሙት እና እየፈፀሙ ያለው አላስፈላጊ እና ያልተጠበቀ ጣልቃገብነት ግራ የሚያጋባ ሆኖል። ሕወሃት ለተመረጡት የሚዲያ ኤጀንሲዎች ቀጥተኛ የገንዘብ ድጋፍ ስለሚያደርግ፣ አብዛኞቹ ምዕራባዊ ጋዜጦች፣ በጭፍን በመከተል፣ በአፋር፣ በአማራና በትግራይ ክልሎች መሬት ላይ ካለው እውነታ የራቀ፣ የተሳሳተ መረጃና የተሳሳተ ዜና እያቀርቡ ቆይተዋል። ይህ በኢትዮጵያ በህጋዊ መንገድ የተመረጠ የጠ/ሚ አብይ መንግስትን በመቃወም፣ የመቧደን እና፣ ተቃውሞ ለማድረግ የታሰበ፣ ግልፅ ማሳያ ሁኔታ ነው። ሆኖም፣ ይህ የምዕራባውያን የጋራ ግብዝነት፣ በኢትዮጵያ ላይ እየተካሄደ ያለ የውክልና ጦርነት እቅድ አንድ እና ግልጽ ምሳሌ ነው። ሆኖምግን፣ እውነት መነገር አለበት። በውክልና ቅኝ ግዛትተፅዕኖ ፈጣሪነት የሚመራ ጦርነት ምንነትን ለሚረዱ፣ በተጨማሪም፣ በዓለም ዙሪያ ያሉ የቅርብ ጊዜ የፖለቲካ ክስተቶችን በቅርብ ለሚከታተሉ፣ ይህ ያን ያህል የሚያስገርም ክስተት አልነበረም። ምዕራቡ-ዓለም በፖለቲካዊ መንኮራኩሩ ውስጥ ያለው የምዕራባውያን “የአምላክ አባት” እንደመሆኑ መጠን፣ የራሱን ኢኮኖሚያዊ (በተለይ ወታደራዊ ኢኮኖሚ) እና የጂኦፖለቲካል አዲስ የውክልና ቅኝ ግዛትተፅዕኖ ፈጣሪነት፣ ብሎም ጥቅማ ጥቅሞችን ማረጋገጥ በሚፈልግበት ጊዜ ሁሉ ፣ በታሪክ የተረጋጉ ሀገራትን በመጨረሻ ያወደሙበት በርካታ ተመሳሳይ የውክልና ጦርነቶችን ተምሳሌቶች በዓለም ዙሪያ መስጠት ይቻላል።
የህወሓት መጨረሻው ሲያልቅ አያምር፣
እ.ኤ.አ ሰኔ 2021 ህወሓት በአጎራባች የአማራ እና አፋር ክልሎች ላይ ጥቃት ሰንዝሮ የከፈተ ሲሆን ጠ/ሚር አብይ ግን ሁሉም አቅም ያላቸው ኢትዮጵያውያን ከጦር ኃይሎች እና ሚሊሻዎች ጋር በመሆን የህወሓት-አማፂዎችን ለማሸነፍ እንዲረዳቸው ጥሪ አቀረበ ።
“የሰው ሞገዶችን” እንደ ተስፋ አስቆራጭ ወታደራዊ ስልት እና እርምጃ ሲጠቀምበት የነበረው የህወሓት ቡድን፣ በስልቱ፣ ወደ ኢትዮጵያ አዋሳኝ ቁልፍ ቦታዎች የሚወስዱ ዋና ዋና መንገዶችን ለመያዝ ፍላጎት ነበረው። በዚህ ላይ ፣ ህወሓት ስትራቴጂካዊ መንገዶችን ለመቆጣጠር እና የመደራደር ስልጣን ለመያዝ ቢሞክርም፣ ተዋጊዎቹ ግን ከፍተኛ የሰው እና የጦር መሳሪያ ኪሳራ ደርሶባቸዋል። ሁሉም የህወሓት ዘመቻዎች፣ የሃይማኖትና የባህል ተቋማትን ጨምሮ፣ በየአካባቢው ህብረተሰብ፣ በመሠረተ ልማት፣ በሕዝብ መገልገያዎች እና፣ በመንደር ማህበረሰቦች ላይ፣ ከፍተኛ ጉዳት ለማድረስ የታለሙ ነበር። ህወሀት ‘የትግራይን ሰብአዊ እገዳ ለመስበር’ እና ‘የትግራይን የዘር ማጥፋት አቅም ለማስቆም’ በሚል በነዚህ ምክንያቶች ሰበብ፣ ኢ-ሰብአዊ ጥፋት እና መጠነ ሰፊ ግፍ ፈጽሟል። ነገር ግን፣ በትግራይ ያለው የምግብ እጥረት በራሱ አሳሳቢ ቢሆንም፣ እነዚህ ትክክለኛ መሰረት የሌላቸው የህወሓት መሠረተ-ቢስ ምክንያቶች ምንም አይነት ተጨባጭ ምላሽ አላገኙም። እስከዛሬ፣ የህወሓት ቡድን፣ብዙ የአማራ እና የአፋር ንፁሀን ዜጎችን በዘፈቀደ ገድለዋል፣አብያተክርስቲያናት እና ገዳማት ጥቃትና ንብረት ተዘርፈዋል፣ትምህርትቤቶችና ክሊኒኮች ፈርሰዋል፣ ወድመዋል፣ ዋጋ ያላቸው ነገሮች ሁሉ በህወሓት ወታደሮች ተወስደው፣ ወደ ትግራይ ወዲያውኑ ተጓጉዘዋል። የህወሓት-አማፂ ቡድን፣ ይህን የመሰለ ስር የሰደደ ግፍ ከፈጸመ በኋላ፣ በዚህ ወቅት፣ እንዴት ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ለማፈራረስ ከሚያሰበው እና ከሚፈልገው ኢትዮጵያ (ኢትዮጵያውያን) ጋር መታረቅ ፈለገ? እናም፣ የአሜሪካዊው የባይደን አስተዳደር እና አጋሮቹ፣ እንዴትስ በእንደዚህ ዓይነት አጠራጣሪ ጉዳዮች ውስጥ ጣልቃ መግባት ይፈልጋሉ?
የሚገርመው ግን፣ ከቅርብ ሳምንታት ወዲህ፣ ህወሀት የአሰብን ወደብ፣ ለትግራይ ክልል እንዲመድብላቸው የምዕራባውያን ሀገራትን እና የተባበሩት መንግስታት ድርጅትን እየጠየቀ ነው። ይህ በራሱ የእብደት ምልክት ነው። ለረጅም ግዜ፣ ኢትዮጵያን የባህር በርየለሽ እንድትሆን እስከ መጨረሻው የተሟገተው ህወሓት ነበር። ግን ዛሬ፣ የኤርትራን መንግስት ለጦርነት ለማነሳሳት በሚል ብቻ፣ ከኤርትራ ላይ አሰብን ሊወስድ ይፈልጋል። ከዚሁ ጋር በህወሓት ቡድን ውስጥ አለመግባባት ተፈጥሯል። አንዱ ቡድን ትግራይን ነፃ ለማውጣት የሚሰራ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ ከኢትዮጵያ መንግስት ጋር እርቅ ለመፍጠር የሚሰራው ቡድን በበኩሉ፣ “ህወሀት እንደ ሞኞች ስብስብ ሆኖ፣ አብሮ ከመጥፋቱ ይልቅ፣ እንደ ወንድማማችነት አብሮ መኖርን የመማር ጊዜው አሁን ነው፣” እያለ ነው። እነዚህ ሁሉ ሁነቶች፣ የህወሓት ቡድን እራሱን እስከ መጨረሻው ፍጻሜ፣ ወይም የፍጻሜ ቀን ድረስ፣ እየተሰነጠቀ ያለውን፣ የመዳከሙ ምልክቶች ናቸው። ይህ ሁሉ እንቆቅልሽ ነው፣ ልንለው የምንችለው አንድ ግልጽ ነገር ቢኖር፡- “የህወሓት መጨረሻው ሲያልቅ አያምር” ብቻ ነው።
